Det er særleg dei termotolerante (tåler varme) bakteriane som C. jejuni og C. coli som kan vera årsak til sjukdom hos menneske.
Smittestoff og smittevegar
Campylobacter blir skilt ut med avføring. Den smittar via ureina mat eller vatn, og ved kontakt med infiserte dyr eller menneske.
Bakteriane formeirar seg normalt ikkje i mat, men kan overleva lenge ved kjøleskapstemperatur. Frysing fører til sterk reduksjon av mengde bakteriar.
Sjukdomsteikn og diagnostikk
Dyr kan av og til bli sjuke, men oftast er dei symptomfrie berarar av bakteriane. Diaré kan førekoma, særleg hos unge individ. Mange tamme og ville dyr og fuglar er friske smitteberarar.
Campylobacteriose hos mennesker
Campylobacteriose er den vanlegaste registrerte årsaka til bakteriell tarmsjukdom hos menneske i Noreg. Om lag halvparten av sjukdomstilfella her i landet er smitta innanlands. Ein har i Noreg funne at udesinfisert drikkevatn, fjørfeprodukt kjøpte rå, dårleg hygiene under grillmåltid og ved tillaging av fjørfeprodukt, uhygienisk kontakt med husdyr og upasteurisert mjølk er risikofaktorar. Les meir om campylobacteriose hos menneske hos Folkehelseinstituttet.
Prøvemateriale frå dyr og mat kan undersøkast for Campylobacter ved bakteriologiske dyrkingsmetodar eller ved PCR.
Veterinærinstituttet er nasjonalt referanselaboratorium for Campylobacter frå fôr, dyr og mat.
Førekomst
Norsk slaktekylling har vorte undersøkt for Campylobacter sidan 2001. Resultata frå overvakinga viser at det er stor sesongmessig variasjon; i vinterhalvåret er det svært få positive flokkar, medan det i sommarhalvåret har vore veker med over 20 månader med opp mot 12 % positive flokkar dei siste åra. Frå 2020 til 2024 har det vorte påvist Campylobacter i om lag 63.4 -6.1% av slaktekyllingflokkane i sommarhalvåret som blir slakta mellom 1 mai og 31 oktober.
Bakteriane er vanlege i heile verda. C. jejuni er den vanlegaste varianten hos fjørfe og storfe, C. coli finst oftast hos gris mens C. upsaliensis finst oftast hos hund og katt.
Campylobacter kan ofte isolerast frå ubehandla overflatevatn.
Overvaking
Handlingsplanen mot Campylobacter hos slaktekylling blei etablert i 2001. Sentralt i denne planen er eit overvakingsprogram med prøvetaking av alle slaktekyllingflokkar som blir slakta i perioden mai – oktober.
Tiltak
Produktar frå slaktekyllingflokkar som testar positivt for Campylobacter i overvakingsprogrammet blir frose ned i minst 3 veker eller varmebehandla før produktane går på marknaden.
