Smittestoff og smittevegar
Årsaka til musepest er eit virus, Puumalavirus, som høyrer med til virusslekta Hantavirus i familien Bunyaviridae.
Dei ulike hantavirus smittar spesifikt ulike gnagarar, og klatremus (Myodes glareolus) blir rekna for å vera hovudreservoaret for Puumalavirus i Sør-Noreg. I Nord-Noreg er raudmus (Myodes rutilus) hovudreservoaret.
Smågnagarar skil ut virus i spytt, urin og avføring. Menneske blir smitta gjennom innanding av støv som inneheld virus frå muselort og -urin, eller ved å få i seg vatn ureina med avføring frå mus.
Sjukdomsteikn og diagnostikk
Smågnagarar blir til vanleg ikkje sjuke av hantavirus, men dei skil ut virus i urin og avføring i lang tid.
Hos menneske er den skandinaviske varianten av viruset først og fremst årsak til akutt nyresjukdom, men infeksjonen er sjeldan dødeleg. Hantavirus i andre delar av verda (deriblant Seoul-virus) er årsak til alvorlegare nyre og/eller lungesjukdom med blødingar. Inkubasjonstida er 2-6 veker, og sjukdommen utviklar seg i to fasar. Først kjem influensaliknande symptom med oppkast og diaré, og etter ein kort periode kan pasienten utvikla symptom på nyresjukdom. Likevel er infeksjonar utan, eller med milde symptom, truleg det vanlegaste. Les meir om Nephropathia epidemica på Folkehelseinstituttet sine heimesider.
Diagnostik
Antistoff mot viruset kan påvisast i blod hos smitta dyr. Viruset kan også påvisast i blod og vev med RT-PCR. Ved import av tamrotter og innføring av ville gnagarar til laboratorier er testing aktuelt.
Veterinærinstituttet utfører ikke undersøkelser for hantavirus.
Førekomst
Hantavirus finst i heile verda, og det er beskrive 35 variantar. I Skandinavia og Aust-Europa er Puumalavirus vanleg og kan vera årsak til sjukdom hos menneske.
I 2013 blei Seoul hantavirus påvist både hos ville og tamme rotter i Storbritannia, og hos tamrotte i Sverige. Dette viruset finst utbreidd i Asia, og Sin nombre hantavirus er vanleg i Nord-Amerika. Seoul-viruset smittar brunrotte (Rattus norvegicus). Det er ikkje kjent kor utbreidd Seoul-viruset er i tamrottepopulasjonane, verken i Noreg eller i andre land.
Tiltak
Sidan Seoul-viruset er påvist hos tamrotter i fleire land, kan ein risikera å få inn dyr som er berarar av viruset, ved import av kjæledyr. Slike dyr kan smitta både dyr og menneske. Ved import av tamrotter bør desse testast for hantavirus.
Det finst inga spesifikk behandling for sjuke menneske, men ved alvorleg nyresvikt kan det vera aktuelt med dialyse. Musepest hos menneske (Nephropathia epidemica) kan førebyggjast ved å nytta våt klut i staden for kost, og eventuelt bruka hanskar og munnbind om ein skal gjera reint på stader der det er eller har vore gnagarar.
