Slike sjukdomstilstandar er postweaning multisystemic wasting syndrome (PMWS), porcine dermatitis and nephropathy syndrome (PDNS), lungebetennelse og reproduksjonsproblem.
I Noreg blei diagnosen PMWS fyrste gongen stilt i 2003. PCV2 smittar ikkje til menneske eller andre artar enn gris.
Smittestoff og smittevegar
PCV2 høyrer til i familien Circoviridae. Familien har to dominerande genotypar; PCV2a og PCV2b. Begge genotypane er patogene, men i mange land, inkludert Noreg og Sverige, har genotype PCV2b vore årsak til dei fleste buskapsutbrota.
PCV2 smittar ved direkte kontakt mellom grisar, og primært ved opptak av virus via munn eller nase (oronasalt). Virus finst på naseslimhinna og i tonsillar, bronkiar, spytt, avføring, urin, mjølk og sæd. Det blir oppformeirt i makrofagar, endotel- og epitelceller. Virusmengda er størst i lymfoid vev.
PCV2 kan smitta frå purke til foster over placenta, og viruset blir oppformeirt i fostera sin hjartemuskulatur, i leverceller og i makrofagar. Det er usikkert om mengda PCV2 i sæd er tilstrekkeleg til å smitta purka.
Virus kan bli spreidd med reiskapar, støvlar, klede og bilar som er ureina med infisert møk, urin eller slim. Fuglar og gnagarar kan truleg også spreia viruset.
PCV2-viruset er motstandsdyktig mot uttørking, relativt varmestabilt og tåler pH ned mot 3. Det kan halda på smitteevna i lang tid utanfor grisen.
Sjukdomsteikn og diagnostikk
- Postweaning multisystemic wasting syndrome (PMWS)
Sjukdomsbiletet ved PMWS er lite spesifikt og varierer sterkt frå dyr til dyr og frå buskap til buskap. Sjukdommen råkar avvennings- og slaktegrisar i alderen 5-16 veker. Grisane blir utrivelege, misser matlysta, veks dårleg, blir raskt tynne og langbusta med innsokne flankar.
Dei blir etter kvart anemiske, og enkelte blir gult misfarga i huda. I enkelte buskapar blir sjukdomsbiletet dominert av luftvegssymtom med hoste, mens det i andre buskapar blir prega av diaré. Kroppslymfeknutane er ofte tydeleg forstørra. Sjukdommen kan råka 5-50 % av grisane i aktuelle aldersgrupper, og opptil 20 % av dei sjuke grisane daudar, ofte på grunn av allmenn veikskap og sekundær infeksjon med andre bakteriar og virus. I Noreg daudar mindre enn 10 %.
- Porcint dermatonephrotisk syndrom (PDNS)
PDNS gir karakteristiske uregelmessige blåraude flekkar og hevelsar i huda, særleg på bakparten. Dei affiserte områda blir etter kvart belagt med mørke skorper. PDNS råkar oftast ein enkelt gris eller få grisar, oftast i buskapar der PMWS tidlegare er blitt påvist. Berre få tilfelle av PDNS er blitt påvist her i landet.
- Reproduksjonsproblemer
PCV2 er blitt assosiert med abortar sist i fostertida, men det mest karakteristiske ser ut til å vera auke i talet på mumifiserte, daudfødde og svaktfødde grisungar.
Diagnostikk
Ved mistanke om PCV2-infeksjon er det viktig å obdusera tilstrekkeleg mange grisar (tre til fem) sidan obduksjonsfunna kan variera mykje frå gris til gris. Ved obduksjon i felten bør ein ta kontakt med Veterinærinstituttet for å avtala innsending av relevant materiale til vidare diagnostikk. Milt og lymfeknutar er generelt veleigna for undersøking med omsyn til PCV2.
Andre aktuelle organ er lunger, nyrer, lever og bakre del av tynntarmen (ileum), avhengig av obduksjonsfunna.
- Postweaning multisystemic wasting syndrome (PMWS)
Obduksjonsbiletet ved PMWS kan vera uspesifikt. Dei mest karakteristiske funna er store lymfeknutar som ved histologi viser svinn av lymfoide folliklar og infiltrasjon med store, histiocytære celler og kjempeceller. Av og til kan ein sjå inklusjonslekamar. Thymus er til vanleg liten (atrofisk). Lungene kan vera store, ståande og ødematøse. Histologisk kan ein sjå interstitiell betennelse. Levra kan vera forstørra eller liten, lys og fastare enn normalt. I nyreborken kan ein sjå talrike, små lyse parti.
Tilstandar som kan visa eit liknande sjukdomsbilete er svolt, manglar ved fôret, vassmangel, magesår, koli-infeksjonar, tarmadematose, lungebetennelse og andre kroniske infeksjonar.
- Porcint dermatonephrotisk syndrom (PDNS)
I tillegg til blødingar og nekrosar i huda kan ein ved obduksjon finna svulne nyrer med raude, blodrike punkt i borken og ødem i nyrebekkenet. Ved histologisk undersøking kan ein sjå betennelse i veggen av blodkar og bløding i huda. I nyrene finst betennelse både i karnøstene og i interstitiet. Milten kan ha infarkt. PDNS er ein viktig differensialdiagnose til klassisk og afrikansk svinepest.
- Reproduksjonsproblemer
Eit karakteristisk funn ved obduksjon av fostre som har døydd på grunn av PCV2-infeksjon er forstørra hjarte med lyse område i hjartemuskulaturen, og eventuelt stuving i levra. Ved histologisk undersøking av hjartemuskulaturen kan ein sjå betennelse og bindevevsinnvekst. Infeksjon med PCV2 er ein viktig differensialdiagnose til reproduksjonsproblem der årsaka er ein parvovirusinfeksjon.
Ved alle desse tilstandane kan sikker diagnose til vanleg stillast ved immunhistokjemisk påvising av PCV2 i organ med karakteristiske patologiske endringar.
Førekomst
PCV2 finst utbreidd hos gris i heile verda. Viruset smittar ikkje til menneske eller andre dyreartar enn gris.
Sjukdom oppstår hyppigast i buskapar der grisane i tillegg til infeksjon med PCV2 blir utsett for stress som svekkar immunsystemet.
Tiltak
PCV2 er ein C-sjukdom. Det finst ingen spesielle offentlege reglar for denne infeksjonen.
Det finst ingen spesifikk behandling for infeksjon med PCV2, men det finst gode vaksinar.
I det førebyggande arbeidet legg ein vekt på tiltak for å redusera grisane sitt stressnivå, minska smittepresset og betra dei hygieniske tilhøva i buskapen. Viktige stressfaktorar er lite råmjølk, tidleg avvenning, mykje flytting og blanding av grisar med ulik alder, stor dyretettheit, kontinuerleg produksjon, dårleg klima og andre infeksjonar.