Dávdamearkkat

Árrat oaidná ahte ganjalgolggus golgá ja guolga čalmmiid vulobealde njuoská (Govva 1). Dat sáhttet maiddái leat bohtit čalmmiid birra ja čalbmerapmasiin Bohccot sáhttet šaddat hearkkit čuvgii ja gokčet čalmmiid.

Dan maŋŋá šaddá dat ovddit čađačuovgi oassi čalmmis vilges- dahje alitlágan (Govva 2). Dávjá sáhttet dakkár bohccot buorránit ieža.

Muhtun dáhpáhusain oaidná ahte šaddet hávit ieš čalbmái. Bakteriat sáhttet dalle oažžut vejolašvuođa beassat čalbmái ja hedjonahttit dili. Jus dát dilli ii buorrán, de manná olles čalbmái, muhtumin billista áibbas čalmmi ja čalmmehuhttá oalát (Govva 3).

Njoammunávnnas ja njoammungeainnut

Bohcco herpesvirus lea čájehuvvon leat guovddážis mearkkašupmi dan vigi árra ovdáneamis. Dát virus gávdno eanas rávis lojis bohccuin Norggas vaikko ii leatge aktiivvalaš ja buvtte dávdda. Infekšuvdna bistá eallinagi ja danne ii sáhte eastadit njoammuma ellui.

Hušša, nugo čohkken gárdái, fievrredeapmi ja nealgun, sáhttá bohciidahttit virusa ođđasit dearvvaš, rávis bohccuin, ja dát sáhttet vuolggahit njoammuma. Sáhttá dalle njoammut njoammutkeahtes bohccuide, áinnas misiide.  Bohccot main vuolšu/siedju čalbmi sáhttet maiddái sirret virusa ja njoammudit eará bohccuide (Govus 1)

Go bohccot leat čoahkis áiddi siste ja bibmojuvvojit de lassána vejolašvuohta njoammudit bohccos bohccui. Virus sáhttá maiddái mannat álddus ohkái vuosas.

Čalbmevahágat virusis sáhttet doaibmat boađáldahkan bakteriaide. Dát sáhttet hedjonahttit dili.

Iskkusváldin

Diagnosa biddjojuvvo dávjá symptomaid vuođul.

Jus lea dárbu sáhttá váldit iskosa skovhlliin. čalmmis Dan sáhttá sáddet Boazodearvvašvuođabálvalussii šiehtadusa mielde.

Dikšun

Geahččal doalahit nu stuorra gaskka go vejolaš bohccuid gaskkas mat bibmojuvvojit.

Bassat ja buhtistit čalbmevuolšši. Lea deaŧalaš váldit sieja/vuolšši eret. Ane hui valjit čalbmebassančázi dahje dušše čázi. Basa várrogasat ja sihko sieja/vuolšši kompreassain/bumbolulluin/dipma báhpiriin dahje ráinnas livskkuin. Várut sirddiheamis njoammuma dearvvaš čalbmái. Geavat suorbmafáhcaid dahje basa gieđaid juohke bohcco gaskkas. Berre dahkkot beaivválaččat dassážii go ii šat boađe siedja/vuolši.

Antibiotihkat dahje eará divššu sáhttá árvvoštallat go ságastallá báikkálaš veterinearain.

Eastadeapmi

Unnidit huša. Eastadit alla boazočoahkkevuođa. Erre skihpá bohccuid. Várut mastamis eará ealuide/čorragiiguin go lea dávda lea čuožžilan. Váldde eret jápmán bohccuid.

Buhtadus

Lea vejolaš ohcat Eanandoallodirektoráhtas buhtadusa go massá olu bohccuid dávdda čuožžileami geažil. Ohcamušgáibádusat leat čilgejuvvon Boazodoalu ovddidanfoandda njuolggadusaid 2. kapihttalis. Eanet dieđut movt dát dahkkojuvvo go livzá lea čuožžilan, geahča artihkkala Boazodoalloođđasiin 2020, nr. 2, siidu 18-23.

Eanet dieđut

Eanet dieđut njoammu čalbmevuolšši (čalbmevigi) birra bohccuin gávnnat dás.

Jus dus leat gažaldagat čalbmevuolšši birra dahje eará vigiid birra mat bohccuin leat, de sáhtát  váldit oktavuođa Boazodearvvašvuođabálvalusa telefovdnanummarii 48 50 70 06 dahje e-bostii: post@reinhelsetjenesten.no.